Ο Ισθμός της Κορίνθου

Ο Ισθμός της Κορίνθου, το στενό κομμάτι γης που άλλοτε ένωνε, μια λωρίδα γης, και τώρα με τη διώρυγα διαχωρίζει την Πελοπόννησο από τη Στερεά Ελλάδα, συνδέοντας τις δυο θάλασσες, τον Κορινθιακό με τον Σαρωνικό Κόλπο, αποτελεί ένα ιδιαίτερο τοπίο του τεχνικού πολιτισμού του

Το συνολικό μήκος της διώρυγας είναι 6.343  μ.  από τα οποία τα 540μ. είναι οι δυο προλιμένες. Το ύψος των πρανών φτάνει τα 79 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. το πλάτος της είναι 24,6 μ. στην επιφάνεια της θάλασσας και 21,3 μ. στο βυθό. Το βάθος στον άξονα φτάνει τα 8,30 μ.Το ανατολικό στόμιο της διώρυγας προστατεύεται από το λιμενοβραχίονα της Ισθμίας, με το ναυπηγείο της, που αποτελεί την απαρχή της βιομηχανικής ζώνης της Κορίνθου. Η  περιοχή οφείλει το όνομά της στα Ίσθμια, αρχαίους αγώνες προς τιμή του Ποσειδώνα, ο ναός του οποίου βρισκόταν εκεί, κοντά στο τείχος που εκτεινόταν από τη μια θάλασσα ως την άλλη και υπεράσπιζε τον Ισθμό. Το τείχος αυτό έμεινε γνωστό με την μεσαιωνική του ονομασία Εξαμίλι που οφείλεται στο μήκος του, κοντά στα έξι ρωμαϊκά μίλια περίπου 7 χμ. Το όνομα του θεού έχει δοθεί στην δυτική είσοδο-έξοδο της διώρυγας, την Ποσειδωνία, η οποία προστατεύεται με δυο λιμενοβραχίονες.

Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η «Άφνειος Κόρινθος» αναδείχθηκε από την αρχαιότητα σε σπουδαίο ναυτικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Η δυσκολία στη μεταφορά των εμπορευμάτων δια ξηράς ώθησε τον Τύραννο της Κορίνθου Περίανδρο να κατασκευάσει τον περίφημο δίολκο, ένα πλακόστρωτο διάδρομο, «ντυμένο» με ξύλα, πάνω στον οποίο γλιστρούσαν τα πλοία της εποχής αλειμμένα με λίπος για να περάσουν τον Ισθμό από τη μια ακτή στην άλλη. Τα πανάκριβα τέλη (διόδια) που καταβάλλονταν στην Κόρινθο ήταν και το πιο σημαντικό έσοδο της πόλης.
Από μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων προκύπτει ότι ο Περίανδρος ήταν ο πρώτος που σκέφθηκε και τη διάνοιξη του Ισθμού, γύρω στο 602 π.Χ. Γρήγορα, όμως, εγκατέλειψε το σχέδιο του, από το φόβο ότι θα προκαλούσε την οργή των Θεών, έπειτα από το χρησμό της Πυθίας που έλεγε: «Ισθμόν δε μη πυργούτε μήδ’ ορύσσετε. Ζευς γαρ έθηκε νήσον η κ’ εβούλετο». Το πιθανότερο είναι ότι ο χρησμός προκλήθηκε από τους ιερείς των διαφόρων ναών, που φοβήθηκαν ότι διανοίγοντας τον Ισθμό θα έχαναν τα πλούσια δώρα και αφιερώματα των εμπόρων, που δεν θα είχαν πια λόγο να μένουν στην Κόρινθο.

Ο βασικός, όμως, λόγος που ανάγκασε τον Περίανδρο να εγκαταλείψει το σχέδιό του δεν ήταν η θεϊκή οργή αυτή καθαυτή, αλλά οι τεράστιες τεχνικές δυσκολίες εκτέλεσης του έργου και τα οικονομικά συμφέροντα της Κορίνθου, που επιθυμούσε να διατηρήσει την προνομιούχο θέση της ως «κλειδούχος» του διαμετακομιστικού εμπορίου της Μεσογείου. Άλλωστε, η συνέχιση του «περάσματος» των πλοίων δια της «διόλκου» δεν παρουσίαζε ιδιαίτερα προβλήματα στην Κόρινθο, διότι τα τότε πλοία ήταν μικρών διαστάσεων (τριήρεις) και η μυϊκή δύναμη των δούλων και των ζώων ήταν επαρκής για το σκοπό αυτό.